Türkiye nüfusu yaşlanıyor… İstatistik belli oldu! İşte 100 yaşın üstündeki kişi sayısı
Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna göre yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %13,5, 2040 yılında %17,9, 2060 yılında %27,0, 2080 yılında %33,4 ve 2100 yılında %33,6 olacağı öngörüldü.
Doğurganlık göstergelerindeki hızlı düşüş eğiliminin devam edeceğini varsayan düşük senaryoya göre yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %13,5, 2040 yılında %18,2, 2060 yılında %28,8, 2080 yılında %38,5 ve 2100 yılında %42,8 olacağı öngörüldü.
Doğurganlığı artırıcı tedbirlerin etkili olacağını varsayan yüksek senaryoya göre yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %13,4, 2040 yılında %17,5, 2060 yılında %25,5, 2080 yılında %29,8 ve 2100 yılında %28,2 olacağı öngörüldü.
YAŞLI NÜFUSUN %63,4’ÜNÜN 65-74 YAŞ GRUBUNDA YER ALDIĞI GÖRÜLDÜ
Yaşlı nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2019 yılında yaşlı nüfusun %62,8’inin 65-74 yaş grubunda, %28,2’sinin 75-84 yaş grubunda ve %9,1’inin 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görülürken, 2024 yılında %63,4’ünün 65-74 yaş grubunda, %28,8’inin 75-84 yaş grubunda ve %7,8’inin 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görüldü.
Yaşlı nüfusun %0,1’ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki yaşlı kişi sayısı, 2024 yılında 7 bin 632 oldu.
TÜRKİYE NÜFUSUNUN YAŞ YAPISI DEĞİŞTİ
Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının %10,0’ını geçmesi nüfusun yaşlanmasının bir göstergesidir. Türkiye’de yaşlı nüfus, diğer yaş gruplarındaki nüfusa göre daha yüksek bir hız ile artış gösterdi.
Küresel yaşlanma süreci olarak adlandırılan “demografik dönüşüm” sürecinde olan Türkiye’de, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalma ile birlikte sağlık alanında kaydedilen gelişmeler, yaşam standardının, refah düzeyinin ve doğuşta beklenen yaşam süresinin artması ile nüfusun yaş yapısı şekil değiştirdi. Çocuk ve gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azalırken yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı artış gösterdi. Türkiye, oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere göre hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da, yaşlı nüfus sayısal olarak oldukça fazladır.
TÜRKİYE NÜFUSUNUN ORTANCA YAŞI YÜKSELDİ
Ortanca yaş, yeni doğan bebekten en yaşlıya kadar nüfusu oluşturan kişilerin yaşları küçükten büyüğe doğru sıralandığında ortada kalan kişinin yaşıdır. Nüfusun yaşlanması ile ilgili bilgi veren göstergelerden biri olan ortanca yaş, 2019 yılında 32,4 iken 2024 yılında 34,4 oldu. Ortanca yaş 2024 yılında erkeklerde 33,7, kadınlarda 35,2 olarak gerçekleşti.
Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna göre ortanca yaşın 2030 yılında 37,1, 2040 yılında 41,4, 2060 yılında 48,0, 2080 yılında 51,5 ve 2100 yılında 52,2 olacağı öngörüldü.
YAŞLI BAĞIMLILIK ORANI 2024 YILINDA %15,5 OLDU
Çalışma çağındaki yüz kişiye düşen yaşlı sayısını ifade eden yaşlı bağımlılık oranı, 2019 yılında %13,4 iken bu oran 2024 yılında %15,5’e yükseldi.
Nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna göre yaşlı bağımlılık oranının 2030 yılında %19,5, 2040 yılında %26,5, 2060 yılında %45,5, 2080 yılında %61,9 ve 2100 yılında %61,6 olacağı öngörüldü.
TÜRKİYE, YAŞLI NÜFUS ORANINA GÖRE SIRALAMADA 194 ÜLKE ARASINDA 75. SIRADA YER ALDI
Birleşmiş Milletler dünya nüfus tahminlerine göre 2024 yılı için dünya nüfusunun 8 milyar 161 milyon 972 bin 573 kişi, yaşlı nüfusun ise 833 milyon 480 bin 764 kişi olduğu tahmin edildi. Bu tahminlere göre dünya nüfusunun %10,2’sini yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ilk üç ülke sırasıyla %36,2 ile Monako, %29,8 ile Japonya ve %24,6 ile İtalya oldu. Türkiye, 194 ülke arasında 75. sırada yer aldı.
YAŞLI NÜFUS ORANININ EN YÜKSEK OLDUĞU İL SİNOP OLDU
Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il, 2024 yılında %20,8 ile Sinop oldu. Bu ili %20,2 ile Kastamonu, %19,1 ile Giresun izledi. Yaşlı nüfus oranının en düşük olduğu il ise %3,7 ile Şırnak oldu. Bu ili %4,3 ile Hakkari, %4,4 ile Şanlıurfa izledi.
Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının %10,0 ve üzerinde olduğu il sayısı 2024 yılında 60 oldu.
BİR BİREY 65 YAŞINA ULAŞTIĞINDA YAŞAMASI BEKLENEN ORTALAMA ÖMÜR 17,4 YIL OLDU
Hayat Tabloları, 2021-2023 sonuçlarına göre doğuşta beklenen yaşam süresi Türkiye geneli için 77,3 yıl, erkekler için 74,7 yıl ve kadınlar için 80,0 yıl oldu. Genel olarak kadınlar erkeklerden daha uzun süre yaşamakta olup, doğuşta beklenen yaşam süresi farkı 5,3 yıl oldu.
Türkiye’de 65 yaşına ulaşan bir kişinin beklenen yaşam süresi ortalama 17,4 yıl oldu. Erkekler için bu sürenin 15,7 yıl, kadınlar için 19,0 yıl olduğu gözlendi. Diğer bir ifade ile 65 yaşına ulaşan kadınların erkeklerden ortalama 3,3 yıl daha fazla yaşayacağı tahmin edildi. Beklenen yaşam süresi 75 yaşında 10,5 yıl iken 85 yaşında 5,5 yıl oldu.
YAKLAŞIK HER 4 HANEDEN BİRİNDE EN AZ BİR YAŞLI FERT BULUNDUĞU GÖRÜLDÜ
Türkiye’de 2024 yılında toplam 26 milyon 599 bin 261 haneden 6 milyon 726 bin 583’ünde yaşlı nüfus olarak tanımlanan, 65 ve daha yukarı yaşta en az bir fert bulunduğu görüldü. Diğer bir ifadeyle, hanelerin %25,3’ünde en az bir yaşlı fert yaşadığı görüldü.
TÜRKİYE’DE 1 MİLYON 750 BİN 900 YAŞLININ TEK BAŞINA YAŞADIĞI GÖRÜLDÜ
En az bir yaşlı fert bulunan 6 milyon 726 bin 583 hanenin 1 milyon 750 bin 900’ünü tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu. Bu hanelerin %74,0’ını yaşlı kadınlar, %26,0’ını ise yaşlı erkekler oluşturdu.
TEK KİŞİLİK YAŞLI HANEHALKI ORANININ EN YÜKSEK OLDUĞU İL BALIKESİR OLDU
En az bir yaşlı fert bulunan haneler içinde tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2024 yılında %34,4 ile Balıkesir oldu. Bu ili %34,1 ile Çanakkale, %34,0 ile Burdur izledi. Bu oranın en düşük olduğu il ise %8,0 ile Hakkari oldu. Bu ili %13,6 ile Batman, %14,9 ile Van izledi.
OKUMA YAZMA BİLEN YAŞLI NÜFUS ORANI 2023 YILINDA %87,5 OLDU
Yaşlı nüfus içinde okuma yazma bilenlerin oranı 2019 yılında %83,1 iken 2023 yılında %87,5 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı nüfus oranı 2019 yılında %16,9 iken 2023 yılında %12,5 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranının, 2023 yılında yaşlı erkeklerin oranından 6 kat fazla olduğu görüldü. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranı %19,9 iken yaşlı erkeklerin oranı %3,3 oldu.
Yaşlı nüfus eğitim durumuna göre incelendiğinde, 2019 yılında yaşlı nüfusun %45,5’i ilkokul mezunu, %7,3’ü ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu, %7,5’i lise veya dengi okul mezunu, %7,0’ı yükseköğretim mezunu iken 2023 yılında ilkokul mezunu olanların oranı %46,7, ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu olanların oranı %9,7, lise veya dengi okul mezunu olanların oranı %9,7, yükseköğretim mezunu olanların oranı ise %8,7 oldu.
Yaşlı nüfusun eğitim durumu cinsiyete göre incelendiğinde, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar olduğu görüldü. Bitirilen tüm eğitim düzeylerinde yaşlı erkek nüfus oranının yaşlı kadın nüfus oranından daha yüksek olduğu görüldü.
EŞİ ÖLMÜŞ YAŞLI KADINLARIN ORANI, EŞİ ÖLMÜŞ YAŞLI ERKEKLERİN ORANININ 4 KATI OLDU
Yaşlı nüfus yasal medeni duruma göre incelendiğinde, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar olduğu görüldü. Yaşlı erkek nüfusun 2024 yılında %1,4’ünün hiç evlenmemiş, %83,7’sinin resmi nikahla evli, %4,0’ının boşanmış, %10,8’inin eşi ölmüş olduğu görülürken yaşlı kadın nüfusun %2,8’inin hiç evlenmemiş, %46,9’unun resmi nikahla evli, %4,6’sının boşanmış, %45,7’sinin ise eşi ölmüş olduğu görüldü.
YOKSULLUK VEYA SOSYAL DIŞLANMA RİSKİ ALTINDA OLAN YAŞLILARIN ORANI %23,3 OLDU
Yoksulluk ve yaşam koşulları istatistiklerine göre 2024 yılında toplam nüfusun %29,3’ünün yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında iken yaşlı nüfus için bu oranın %23,3 olduğu görüldü.
Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olan yaşlı nüfus cinsiyete göre incelendiğinde, bu oranın yaşlı erkeklerde %22,3, yaşlı kadınlarda ise %24,2 olduğu görüldü.
YAŞLI NÜFUSUN İŞGÜCÜNE KATILMA ORANI 2023 YILINDA %12,2 OLDU
İşgücü istatistiklerine göre, işgücüne katılma oranı 2019 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus için %53,0 iken 2023 yılında %53,3 oldu. Bu oran yaşlı nüfus için 2019 yılında %12,0 iken 2023 yılında %12,2 oldu. İşgücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oran yaşlı erkek nüfusta 2023 yılında %20,0 iken yaşlı kadın nüfusta %6,1 oldu. Yaşlı nüfustaki işsizlik oranının 2019 yılında %3,1 iken 2023 yılında %2,7 olduğu görüldü.
ÇALIŞAN YAŞLI NÜFUSUN 2023 YILINDA %57,7’Sİ TARIM SEKTÖRÜNDE YER ALDI
İşgücü istatistiklerine göre, istihdam edilen yaşlı nüfusun sektörel dağılımı incelendiğinde, 2023 yılında yaşlı nüfusun %57,7’sinin tarım, %32,1’inin hizmetler, %7,3’ünün sanayi, %2,8’inin ise inşaat sektöründe yer aldığı görüldü.
GÖRMEDE ÇOK ZORLANAN YA DA HİÇ GÖREMEYEN YAŞLILARIN ORANI %10,1 OLDU
Türkiye Yaşlı Profili Araştırması, 2023 sonuçlarına göre işlevsel zorluk çeken (çok zorlanan ya da hiç yapamayan) yaşlılar incelendiğinde, görmede zorluk çeken yaşlıların oranının %10,1, duymada zorluk çekenlerin oranının %10,6, konuşmada zorluk çekenlerin oranının ise %2,2 olduğu görüldü. Yürüme, merdiven çıkma veya inmede zorluk çeken yaşlıların oranı %27,1, bir şeyler taşıma veya tutmada zorluk çekenlerin oranı %29,7, yaşıtlarına göre öğrenme, basit dört işlem yapma, hatırlama veya dikkatini toplamada zorluk çekenlerin oranı ise %13,8 oldu.
Görmede zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %8,4 iken yaşlı kadınların oranı %11,4 oldu. Duymada zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %10,0 iken yaşlı kadınların oranı %11,0, konuşmada zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %2,0 iken yaşlı kadınların oranı %2,3 oldu.
Yürüme, merdiven çıkma veya inmede zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %18,2 iken yaşlı kadınların oranı %34,3, bir şeyler taşıma veya tutmada zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %19,9 iken yaşlı kadınların oranı %37,5 oldu. Yaşıtlarına göre öğrenme, basit dört işlem yapma, hatırlama veya dikkatini toplamada zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı %8,7 iken yaşlı kadınların oranı %18,0 oldu.
YAŞLILAR 2023 YILINDA EN FAZLA DOLAŞIM SİSTEMİ HASTALIKLARINDAN HAYATINI KAYBETTİ
Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, 2023 yılında ölen yaşlıların %40,0’ı dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Bu hastalığı ikinci sırada %16,4 ile solunum sistemi hastalıkları, üçüncü sırada %13,9 ile iyi huylu ve kötü huylu tümörler takip etti.
Ölüm nedenleri cinsiyete göre incelendiğinde, cinsiyetler arası en büyük farkın iyi huylu ve kötü huylu tümörlerde olduğu görüldü. İyi huylu ve kötü huylu tümörler nedeniyle hayatını kaybeden yaşlı erkeklerin oranı %17,9 iken yaşlı kadınların oranı %9,8 oldu.
ALZHEİMER HASTALIĞINDAN ÖLEN YAŞLILARIN ORANI 2023 YILINDA %3,2 OLDU
Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, Alzheimer hastalığından hayatını kaybeden yaşlıların sayısı, 2019 yılında 13 bin 599 iken 2023 yılında 11 bin 464 oldu. Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2019 yılında %4,3 iken bu oran 2023 yılında %3,2 oldu.
Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı cinsiyete göre incelendiğinde, 2023 yılında Alzheimer hastalığından ölen yaşlı erkeklerin oranı %2,3 iken yaşlı kadınların oranı %4,1 oldu.
ALIŞVERİŞİNİ KENDİ YAPABİLEN YAŞLILARIN ORANI %55,1 OLDU
Türkiye Yaşlı Profili Araştırması, 2023 sonuçlarına göre Lawton-Brody Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeğinde yer alan bileşenler kapsamında yaşlıların günlük aktiviteleri yapabilme durumları incelendiğinde, yaşlıların %85,7’sinin telefon kullanabildiği, %55,1’inin alışverişini kendi yapabildiği, %61,1’inin yemeğini kendi hazırlayabildiği, %76,6’sının ev temizliği yapabildiği görüldü. Yaşlıların %72,8’inin çamaşır yıkayabildiği, %76,3’ünün yolculuk yapabildiği, %85,5’inin ilaçlarını kendi başına kullanabildiği, %74,0’ının parasal işlerini yapabildiği görüldü.
Yaşlı erkeklerin %91,2’sinin telefon kullanabildiği, %71,7’sinin alışverişini kendi yapabildiği, %57,0’ının yemeğini kendi hazırlayabildiği, %76,7’sinin ev temizliği yapabildiği görüldü. Yaşlı erkeklerin %68,0’ının çamaşır yıkayabildiği, %86,0’ının yolculuk yapabildiği, %88,5’inin ilaçlarını kendi başına kullanabildiği, %87,5’inin parasal işlerini yapabildiği görüldü.
Yaşlı kadınların %81,3’ünün telefon kullanabildiği, %41,7’sinin alışverişini kendi yapabildiği, %64,3’ünün yemeğini kendi hazırlayabildiği, %76,5’inin ev temizliği yapabildiği görüldü.Yaşlı kadınların %76,7’sinin çamaşır yıkayabildiği, %68,6’sının yolculuk yapabildiği, %83,3’ünün ilaçlarını kendi başına kullanabildiği, %63,2’sinin parasal işlerini yapabildiği görüldü.
KENDİ BAŞINA BANYO YAPABİLEN YAŞLILARIN ORANI %86,5 OLDU
KATZ Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeğinde yer alan bileşenler kapsamında yaşlıların günlük aktiviteleri yapabilme durumları incelendiğinde, yaşlıların %86,5’inin kendi başına banyo yapabildiği, %89,5’inin kendi başına giyinebildiği, %92,1’inin kendi başına tuvaletini yapabildiği görüldü. Yaşlıların %92,1’inin kendi başına yataktan kanepeye geçebildiği, %83,1’inin tuvaletini tutabildiği, %95,2’sinin yemeği kendi başına yiyebildiği görüldü.
Yaşlı erkeklerin %90,9’unun kendi başına banyo yapabildiği, %92,4’ünün kendi başına giyinebildiği, %94,5’inin kendi başına tuvaletini yapabildiği, %94,5’inin kendi başına yataktan kanepeye geçebildiği, %87,0’ının tuvaletini tutabildiği, %96,2’sinin yemeği kendi başına yiyebildiği görüldü.
Yaşlı kadınların %82,9’unun kendi başına banyo yapabildiği, %87,3’ünün kendi başına giyinebildiği, %90,2’sinin kendi başına tuvaletini yapabildiği, %90,2’sinin kendi başına yataktan kanepeye geçebildiği, %80,1’inin tuvaletini tutabildiği, %94,5’inin yemeği kendi başına yiyebildiği görüldü.
EVDE BAKIM DESTEĞİNE İHTİYACI OLAN 65 VE DAHA YUKARI YAŞTAKİ KİŞİLERİN ORANI %16,4 OLDU
Evde bakım desteğine ihtiyacı olan 65 ve daha yukarı yaştaki kişilerin oranı 2023 yılında %16,4 oldu. Bu oran yaşlı erkeklerde %12,3 iken yaşlı kadınlarda %19,6 oldu. Evde bakım desteğine ihtiyacı olan 65-74 yaş grubundaki kişilerin oranı %10,5 iken 75 ve daha yukarı yaştaki kişilerin oranı %26,9 oldu.
TORUNU OLUP BAKIMIYLA İLGİLENEN YAŞLILARIN ORANI %9,7 OLDU
Torunu olup bakımıyla ilgilenen yaşlıların oranı %9,7 iken bu oran yaşlı erkekler için %8,8, yaşlı kadınlar için %10,3 oldu.
Torunu olup bakımıyla ilgilenen yaşlılardan, %64,4’ü her gün, %12,9’u hafta içi her gün, %10,6’sı bazen, %7,8’i hafta içi birkaç gün ve %4,2’si hafta sonu torun bakımıyla ilgilendi.
Yaşlı erkeklerin %59,1’inin her gün, %13,6’sının hafta içi her gün ve bazen, %8,5’inin hafta içi birkaç gün ve %5,2’sinin hafta sonu torun baktığı görüldü. Yaşlı kadınların %68,0’ının her gün, %12,5’inin hafta içi her gün, %8,7’sinin bazen, %7,3’ünün hafta içi birkaç gün ve %3,6’sının hafta sonu torun baktığı görüldü.
İNTERNET KULLANAN YAŞLI BİREYLERİN ORANI 2024 YILINDA %46,9 OLDU
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, İnternet kullanan 65-74 yaş grubundaki bireylerin oranı 2019 yılında %19,8 iken bu oran 2024 yılında %46,9’a yükseldi. İnternet kullanan yaşlı bireyler cinsiyete göre incelendiğinde, erkeklerin kadınlardan daha fazla İnternet kullandığı görüldü. İnternet kullanan yaşlı erkeklerin oranı 2024 yılında %55,3 iken yaşlı kadınların oranı %39,3 oldu.
